24 เมษายน
🧠วันเยื่อหุ้มสมองอักเสบโลก (World Meningitis Day)
เยื่อหุ้มสมอง ทำหน้าที่เป็นเนื้อเยื่อส่วนที่ห่อหุ้มสมอง ปกป้องสมองไม่ให้ถูกกระทบกระเทือนรบกวนด้วยสารเคมี และสารพิษต่างๆ รวมถึงไขสันหลังด้วย เมื่อไหร่ก็ตามที่มีความผิดปกติของเยื่อหุ้มสมอง โดยเฉพาะการอักเสบของเยื่อหุ้มสมองก็จะทำให้เกิดสภาวะที่เรียกว่า “เยื่อหุ้มสมองอักเสบ”ได้ หากควบคุมไม่ได้ เชื้อจะลุกลามและเข้าไปอยู่ในเนื้อสมอง ส่งผลให้สมองอักเสบขึ้นมา
🔸สาเหตุที่ทำให้เกิดเยื่อหุ้มสมองอักเสบ
มีหลายสาเหตุด้วยกัน ได้แก่
1.การติดเชื้อในทุกที่ของร่างกาย อาทิ ติดเชื้อทางเดินหายใจ หรือระบบทางเดินปัสสาวะ หากควบคุมไม่ได้ก็จะเริ่มเกิดกระบวนการที่เรียกว่าติดเชื้อในกระแสเลือดได้ เมื่อเลือดอุดมไปด้วยแบคทีเรีย จึงมีโอกาสที่เชื้อโรคจะแพร่ไปตามเลือดเกาะไปตามเนื้อเยื่อหุ้มสมองทำให้เกิดการอักเสบเกิดขึ้น เพราะฉะนั้นสาเหตุส่วนใหญ่เกิดจากการติดเชื้อได้ทุกระบบ สุดท้ายจบด้วยอาการของโรคเยื้อหุ้มสมองอักเสบ
2.เกิดจากการทำงานของภูมิคุ้มกันที่ผิดปกติ
🔸อาการของโรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบ
1. มีไข้
2. ปวดศีรษะรุนแรง จนกระทั่งทนไม่ได้ ทานยาลดอาการปวดแล้วไม่หาย
3. คอแข็ง ขยับคอลำบาก หมุนคอซ้าย ขวา ก้มหน้าไม่ได้
4. แพ้แสง แพ้เสียง เมื่อพบแสงที่จ้า หรือเสียงดัง จะมีอาการปวดศีรษะตามมาได้ เพราะฉะนั้น อาการที่เด่นชัด สำหรับผู้ป่วยที่แตกต่างจากระบบติดเชื้ออื่นๆ
🔸ความเสี่ยงที่ทำให้เกิดโรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบ
1. พบในบุคคลที่อายุมากเกิน 50 ปีขึ้นไป
2. การได้รับยากดภูมิคุ้มกันต่างๆ ผู้ป่วยบางรายเป็นโรคแพ้ภูมิตัวเอง อาทิ โรค SLE โรครูมาตอยด์ เป็นต้น
3. กลุ่มผู้ป่วยที่ได้รับการปลูกถ่ายอวัยวะ
4. การรับประทานอาหารบางอย่างที่ไม่เหมาะสม อาทิ โรคหูดับ ที่เกิดจากการรับประทานอาหารดิบ โดยได้รับเชื้อสเตรปโตคอคคัส ซูอิส ที่พบในหมูดิบ หรือลาบดิบ แล้วส่งผลทำให้หูดับได้ ซึ่งก่อนที่หูจะดับ จะต้องผ่านกระบวนการเยื่อหุ้มสมองอักเสบก่อนเสมอ เพราะเซลล์ประสาทที่รับเสียง จะถูกหุ้มด้วยเยื่อหุ้มสมองอีกทีหนึ่ง เพราะฉะนั้นผู้ป่วยจะต้องผ่านกระบวนการที่เรียกว่าเยื่อหุ้มสมองอักเสบก่อนเสมอ
🔸แนวทางการรักษา
1. แพทย์จะให้การรักษาโดยยาปฏิชีวนะ แล้วแต่ดุลยพินิจของแพทย์
2. สำหรับผู้ป่วยภูมิคุ้มกันผิดปกติ แพทย์จะให้การรักษาโดยการให้ยากดภูมิคุ้มกัน
การรักษาสามารถหายขาดได้ ถึงแม้ว่าโรคนี้จะระบาดไม่มากในประเทศไทย แต่จำนวนผู้ป่วยที่เสียชีวิตจากโรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบ ปีละ 1 พันราย ยังไม่รวมผู้ป่วยที่รอดชีวิตแต่พิกลพิการ อย่างโรคหูดับ เป็นต้น
🔸การป้องกัน
1. การรับประทานอาหารต้องสุก สะอาด ผักดิบผักสดควรหลีกเลี่ยง
2. รักษาสุขภาพร่างกายให้แข็งแรงอยู่เสมอ หมั่นออกกำลังกาย
3. ห้ามซื้อยารับประทานเอง โดยไม่มีข้อบ่งชี้ จะเพิ่มความเสี่ยงต่อการมีภูมิคุ้มกันที่ตกโดยไม่จำเป็น เช่น ยาหม้อตามพื้นบ้าน ยาลูกกลอน เนื่องจากยาทั้งหมดนี้มีส่วนผสมของสารสเตียรอยด์
(สำหรับปัจจัยเรื่องของอายุที่มากขึ้นไม่สามารถป้องกันได้)
ขอขอบคุณข้อมูลจาก : ผศ.นพ.ชุติเทพ ทีฆพุฒิ อาจารย์หน่วยประสาทวิทยา ภาควิชาอายุรศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ มช.
ติดตามผ่านทาง Facebook : https://cmu.to/cm8ai
เรียบเรียง : นางสาวนันทพร ระบิน
ภาพ / ข่าว : กลุ่มงานสื่อสารองค์กร
งานประชาสัมพันธ์
คณะแพทยศาสตร์
มหาวิทยาลัยเชียงใหม่