รู้จักภาวะซาร์โคพีเนีย (Sarcopenia) ”กล้ามเนื้อลด แรงหมด เดินไม่ไหว” แพทย์ มช. เตือนภัยเงียบ ผู้สูงวัย เสี่ยงล้มง่าย-ติดเตียง

แพทย์ มช. เตือน! กล้ามเนื้อผู้สูงวัยเสื่อมถอยได้ ไม่ใช่แค่ “สูงอายุแล้วอ่อนแรง” แต่เสี่ยงล้มง่าย พึ่งพิงคนอื่นเร็วขึ้น แนะตรวจคัดกรอง-กินโปรตีน-ออกแรงต้านตั้งแต่วัยกลางคน

ภาวะซาร์โคพีเนีย (Sarcopenia)

หรือเรียกง่าย ๆ ว่า ภาวะกล้ามเนื้อลดลงในผู้สูงอายุ เป็นปัญหาที่พบได้บ่อยและมักถูกเข้าใจผิดว่าเป็นเพียง “ความอ่อนแรงตามวัย” แต่แท้จริงแล้วภาวะนี้เกี่ยวข้องกับการสูญเสียมวลกล้ามเนื้อโครงร่างและความแข็งแรง ซึ่งหากไม่ได้รับการดูแล อาจนำไปสู่การหกล้ม และเสียชีวิตก่อนวัยอันควรได้

รศ.นพ.พีระศักดิ์ เลิศตระการนนท์

หัวหน้าภาควิชาเวชศาสตร์ครอบครัว คณะแพทยศาสตร์ มช.

ให้ข้อมูลว่า ภาวะนี้เกิดจากการเปลี่ยนแปลงตามอายุ ประกอบกับปัจจัยเสี่ยงอื่น ๆ เช่น การรับสารอาหารไม่เพียงพอ การเคลื่อนไหวร่างกายน้อย หรือมีโรคเรื้อรังร่วมด้วย

รู้ทันสัญญาณเตือน

ผู้สูงอายุที่เริ่มมีปัญหากล้ามเนื้อลดลงมักแสดงอาการ เช่น

• รู้สึกอ่อนแรง

• ยกของหนักลำบาก

• เดินไกล 300–400 เมตรไม่ไหว

• ขึ้นบันได 10 ขั้นเหนื่อยมาก

• หกล้มบ่อย

ผลกระทบที่ไม่ควรมองข้าม

ภาวะนี้กระทบต่อคุณภาพชีวิตอย่างมาก เช่น เสี่ยงหกล้มจนเกิดกระดูกหัก ต้องนอนติดเตียง หรือกลายเป็นภาระพึ่งพิงในชีวิตประจำวัน หากไม่ได้รับการดูแลอย่างเหมาะสม อาจนำไปสู่ภาวะทุพพลภาพหรือเสียชีวิตก่อนวัยได้

วิธีตรวจวินิจฉัย Sarcopenia

เริ่มจากการคัดกรองเบื้องต้นด้วยการวัดเส้นรอบวงน่อง หรือทำแบบประเมิน SARC-F / SARC-Calf

หากพบความเสี่ยง แพทย์จะตรวจเพิ่มเติมด้วย

1. แรงบีบมือ

2. สมรรถภาพทางกาย เช่น การลุกจากเก้าอี้หรือเดินเร็ว

3. การวัดมวลกล้ามเนื้อ เช่น DXA หรือ BIA

หากพบความผิดปกติทั้ง 3 ด้าน จะวินิจฉัยว่าเป็นภาวะกล้ามเนื้อลดลงรุนแรง แต่หากพบเพียงบางข้อ ก็จะจัดอยู่ในระดับเริ่มต้น (possible sarcopenia)

ป้องกันและชะลอได้ หากเริ่มต้นตั้งแต่เนิ่น ๆ

แม้จะยังไม่มียารักษาโดยตรง แต่สามารถชะลอและป้องกันภาวะนี้ได้ โดยเริ่มต้นจาก

• รับประทานอาหารให้สมดุล โดยเฉพาะ โปรตีนเพียงพอ

• ออกกำลังกายแบบ ต้านแรง (Resistance Training) อย่างสม่ำเสมอ

• หลีกเลี่ยงการอยู่นิ่งเฉยในชีวิตประจำวัน

คำแนะนำสำหรับครอบครัวและผู้ดูแล

รศ.นพ.พีระศักดิ์ เน้นว่า “ครอบครัวควรส่งเสริมให้ผู้สูงอายุมี กิจกรรมทางกายที่ปลอดภัยและเหมาะสม ไม่ใช่ห้ามทำสิ่งต่าง ๆ เพราะกลัวล้ม และควรใส่ใจเรื่องโภชนาการ โดยเฉพาะ โปรตีนและพลังงานที่เพียงพอ”

อาจารย์ย้ำว่า “กล้ามเนื้อที่ไม่ถูกใช้ คือกล้ามเนื้อที่สูญเสีย”

การเคลื่อนไหวที่เหมาะสมและสม่ำเสมอ รวมถึงโภชนาการที่ดี คือหัวใจของการรักษาความแข็งแรงของผู้สูงวัย

เรียบเรียง: นางสาวนันทพร ระบิน

ภาพ / ข่าว : กลุ่มงานสื่อสารองค์กร

งานประชาสัมพันธ์ คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่

#MedCMU #คณะแพทยศาสตร์มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ #แพทย์เชียงใหม่ #แพทย์มช. #หมอสวนดอก #โรงพยาบาลสวนดอก #Medcmuในมือคุณ #สื่อสารองค์กรMedcmu #ภาวะซาร์โคพีเนีย