มะเร็งต่อมลูกหมาก เป็นโรคที่พบในผู้ชายมากขึ้นเรื่อย ๆ โดยเฉพาะเมื่ออายุเกิน 50 ปี ประชาชนทั่วไปหลายท่านหลายคนยังสับสนว่าต่อมลูกหมากคืออะไร อยู่ตรงไหน และอาการของโรคนี้เป็นอย่างไร บทความนี้จะพาคุณไปรู้จักมะเร็งต่อมลูกหมากแบบเข้าใจง่าย พร้อมแนวทางสังเกตอาการและการป้องกัน
ต่อมลูกหมากคืออะไร?
ต่อมลูกหมากเป็นอวัยวะที่พบเฉพาะในเพศชาย อยู่บริเวณใต้กระเพาะปัสสาวะ หุ้มรอบท่อปัสสาวะ มีหน้าที่สร้างน้ำเลี้ยงอสุจิ ซึ่งจำเป็นต่อการสืบพันธุ์
เมื่อต่อมลูกหมากโตขึ้น ไม่ว่าจะจากอายุที่มากขึ้น หรือต่อมลูกหมากที่มีขนาดโตขึ้น อาจไปกดเบียดท่อปัสสาวะ ทำให้มีอาการปัสสาวะลำบาก
มะเร็งต่อมลูกหมากต่างจากต่อมลูกหมากโตทั่วไปอย่างไร?
• ต่อมลูกหมากโตธรรมดา มักเกิดบริเวณรอบท่อปัสสาวะ ทำให้มีอาการปัสสาวะผิดปกติชัดเจน
• มะเร็งต่อมลูกหมาก มักเริ่มเกิดที่ขอบของต่อม ทำให้ผู้ป่วยที่เป็นมะเร็งระยะแรกไม่มีอาการได้ แต่ผู้ป่วยหลายรายมีอาการเหมือนผู้ป่วยต่อมลูกหมากโตชนิดธรรมดา
ดังนั้น บางคนจะมีอาการคล้ายกับต่อมลูกหมากโต แต่จริง ๆ อาจมีมะเร็งร่วมด้วย
สถิติที่น่ากังวล
• มะเร็งต่อมลูกหมากเคยอยู่ในอันดับ 6 ของมะเร็งที่พบบ่อยในผู้ชายไทย ปัจจุบันขยับขึ้นมาเป็นอันดับ 2–3
• ในประเทศแถบตะวันตก เช่น สหรัฐฯ ออสเตรเลีย และญี่ปุ่น มีอัตราการพบสูงมากเมื่อเปรียบเทียบกับประเทศไทย
• ในไทย พบประมาณ 7.2 คนต่อประชากร 100,000 คน และมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ ทั้งนี้ สาเหตุของการพบอุบัติการณ์การเป็นโรคมะเร็งต่อมลูกหมากเพิ่มขึ้น คือ
-การเจาะเลือดเพื่อตรวจสารบ่งชี้มะเร็งต่อมลูกหมาก (Prostatic Specific Antigen : PSA) เพิ่มขึ้น
-ประชากรมีอายุยืนยาวขึ้น
-ภาวะสิ่งแวดล้อม เช่นภาวะอ้วน และการรับประทานอาหารทางตะวันตกเพิ่มขึ้น
-การลงทะเบียนโรคมะเร็งต่อมลูกหมากดีขึ้น
ปัจจัยเสี่ยงที่ควรรู้
1. อายุ – ความเสี่ยงเพิ่มขึ้นชัดเจนหลังอายุ 50 ปี
2. พันธุกรรม – มีคนในครอบครัวเป็นมะเร็งต่อมลูกหมาก จะเสี่ยงมากขึ้น
3. เชื้อชาติ – คนผิวดำในประเทศสหรัฐอเมริกา มีความเสี่ยงมากกว่ากลุ่มอื่น
4. อาหารไขมันสูงและโรคอ้วน – โดยเฉพาะอาหารแบบตะวันตก เช่น ฟาสต์ฟู้ด เนื้อแดง
5. อายุขัยที่ยืนยาวขึ้น – ยิ่งอายุยืน ยิ่งมีโอกาสเกิดมะเร็งต่างๆมากขึ้น รวมถึง โรคมะเร็งต่อมลูกหมาก
กลุ่มที่ควรเฝ้าระวังพิเศษ
• ผู้ชายอายุมากกว่า 50 ปี
• ผู้ที่มีประวัติครอบครัวเป็นมะเร็งต่อมลูกหมาก
• ผู้ที่มีภาวะอ้วน หรือรับประทานอาหารไขมันสูงเป็นประจำ
• ผู้ที่มีอาการปัสสาวะผิดปกติ
สัญญาณเตือนที่ควรพบแพทย์
• ปัสสาวะลำบาก หรือปัสสาวะไม่สุด
• ปัสสาวะเป็นเลือด
• ปวดหลัง ปวดกระดูกโดยไม่ทราบสาเหตุ (อาจเป็นมะเร็งลุกลามไปกระดูก)
• คลำพบก้อนที่ผิดปกติเมื่อแพทย์ตรวจทางทวารหนัก
การวินิจฉัยและระยะของโรค
แพทย์จะวินิจฉัยจากการซักประวัติ ตรวจร่างกาย ตรวจ PSA (ค่าที่บ่งชี้ความผิดปกติของต่อมลูกหมาก) ซึ่งเป็นข้อบ่งชี้ในการตรวจชิ้นเนื้อ
•มะเร็งต่อมลูกหมากแบ่งออกเป็น 4 ระยะ:
1. ก้อนขนาดเล็ก ยังอยู่เฉพาะด้านใดด้านหนึ่งของต่อมลูกหมาก
2. ลุกลามมากขึ้นโดยเป็นมะเร็งทั้งสองด้าน แต่ยังไม่ออกนอกแคปซูลของต่อม
3. เริ่มลุกลามออกนอกแคปซูลของต่อม
4. กระจายไปอวัยวะอื่น เช่น ต่อมน้ำเหลืองหรือกระดูก เป็นต้น
มะเร็งชนิดนี้รักษาหายได้หรือไม่?
ถ้าตรวจพบในระยะแรก มะเร็งต่อมลูกหมากสามารถรักษาให้หายขาดได้
การรักษามีหลายทางเลือก เช่น การผ่าตัด การฉายแสง และการใช้ฮอร์โมน หรือยาเคมีบำบัด
การเลือกแนวทางรักษาจะขึ้นอยู่กับระยะของโรค สภาพร่างกาย และปัจจัยเฉพาะบุคคล
มะเร็งต่อมลูกหมากเป็นโรคที่อาจไม่แสดงอาการในระยะแรก จึงควรตรวจสุขภาพประจำปีโดยเฉพาะเมื่ออายุเกิน 50 ปี หากมีอาการผิดปกติควรรีบพบแพทย์ เพราะการวินิจฉัยโรคตั้งแต่ระยะแรกหมายถึงโอกาสในการรักษาหายสูงมาก
หากคุณหรือคนในครอบครัวอยู่ในกลุ่มเสี่ยง อย่าละเลยสัญญาณเตือนเล็ก ๆ น้อย ๆ เพราะ “รู้เร็ว รักษาได้” คือหัวใจสำคัญของการต่อสู้กับโรคมะเร็งต่อมลูกหมาก
ขอบคุณข้อมูลจาก: ศ.เกียรติคุณ นพ.บรรณกิจ โลจนาภิวัฒน์
ที่ปรึกษาผู้ทรงคุณวุฒิ คณะแพทยศาสตร์ มช. และอาจารย์ประจำหน่วยศัลยศาสตร์ระบบปัสสาวะ ภาควิชาศัลยศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ มช.
เรียบเรียง: นางสาวนันทพร ระบิน
ภาพ / ข่าว : กลุ่มงานสื่อสารองค์กร
งานประชาสัมพันธ์ คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
603