มะเร็งเกิดจากการแบ่งตัวผิดปกติของเซลล์ ทำให้เซลล์เพิ่มจำนวนอย่างไม่หยุดยั้งและแพร่กระจายไปยังอวัยวะอื่นๆ
มะเร็งที่พบบ่อย
• ผู้ชาย: มะเร็งตับและท่อน้ำดี มะเร็งปอด มะเร็งลำไส้
• ผู้หญิง: มะเร็งเต้านม มะเร็งลำไส้ มะเร็งตับและท่อน้ำดี
ปัจจัยเสี่ยงสำคัญ
1. บุหรี่ – มีสารก่อมะเร็งกว่า 60-100 ชนิด เพิ่มความเสี่ยงต่อมะเร็งปอด ศีรษะและลำคอ หลอดอาหาร และกระเพาะปัสสาวะ
2. แอลกอฮอล์ – เพิ่มความเสี่ยงต่อมะเร็งหลอดอาหาร ศีรษะและลำคอ และมะเร็งตับ
3. การติดเชื้อไวรัส
• ไวรัสตับอักเสบบี (Hepatitis B virus) → มะเร็งตับ
• ไวรัสเฮชพีวี (Human papilloma virus: HPV) → มะเร็งปากมดลูก มะเร็งศีรษะและลำคอ มะเร็งองคชาต
การคัดกรองมะเร็งตามอายุและความเสี่ยง
• มะเร็งลำไส้ (อายุ 45-75 ปี)
• ตรวจอุจจาระหรือส่องกล้องลำไส้
• ในอายุ 45-49 ปีพิจารณาตามความเหมาะสมเฉพาะราย
• หากมีญาติสายตรงเป็นมะเร็งลำไส้ ควรตรวจที่อายุ 40 ปีหรือ 10 ปีก่อนอายุที่ญาติสายตรงจะได้รับการวินิจฉัยมะเร็งลำไส้ โดยตรวจด้วยวิธีส่องกล้องลำไส้
• มะเร็งเต้านม (ผู้หญิงอายุ 40 ปีขึ้นไป)
• ตรวจด้วยแมมโมแกรม
• มะเร็งปากมดลูก (ผู้หญิงอายุ 30-59 ปี)
• คัดกรอง HPV DNA หรือ Pap smear
• อายุน้อยกว่า 30 ปี ควรตรวจหากมีความเสี่ยงสูง เช่น มีคู่นอนหลายคน
• มะเร็งต่อมลูกหมาก (ชายอายุ 55-69 ปี)
• ตรวจค่า PSA เป็นรายบุคคล เนื่องจากค่า PSA ที่สูงอาจเกิดจากสาเหตุอื่นได้
• มะเร็งปอด (อายุ 50 ปีขึ้นไป และสูบบุหรี่เกิน 20 pack-year)
• ตรวจ Low-dose CT scan ปีละ 1 ครั้ง จำนวน 3 ครั้ง
• มะเร็งตับ
• ผู้ป่วยโรคตับแข็ง
• ชายอายุ 40 ปี / หญิงอายุ 50 ปี ที่ติดเชื้อไวรัสตับอักเสบเรื้อรัง
• ตรวจ Ultrasound และค่า Alpha-fetoprotein
การคัดกรองมะเร็งช่วยให้พบโรคในระยะเริ่มต้น เพิ่มโอกาสรักษาให้หายขาด ควรตรวจสุขภาพสม่ำเสมอเพื่อป้องกันและดูแลสุขภาพให้แข็งแรง
ขอขอบคุณข้อมูลจาก : ผศ.พญ.ธนิกา เกตุเผือก หน่วยมะเร็งวิทยา ภาควิชาอายุรศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ มช.
เรียบเรียง : นางสาวนันทพร ระบิน
187